ಪರ್ವ: ದೇವರುಗಳಿಲ್ಲದ ಮಹಾಭಾರತ, ಮನುಷ್ಯರ ಬದುಕಿನ ನಿಜವಾದ ಕಥೆ

ಭಾರತದ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಹಾಭಾರತ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಂಥ. ಇದರಲ್ಲಿ ದೇವರುಗಳು, ಪವಾಡಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಯುದ್ಧಗಳ ಕಥೆ ಇದೆ ಎಂದು ನಮಗೆಲ್ಲ ಗೊತ್ತು. ಆದರೆ, ಒಂದು ವೇಳೆ ಈ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ದೇವರುಗಳೇ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ? ಶಾಪಗಳು ಮತ್ತು ವರಗಳು ನಿಜವಾಗಿರದೇ, ಕೇವಲ ಕಾಕತಾಳೀಯಗಳಾಗಿದ್ದರೆ?

ಕನ್ನಡದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕಾದಂಬರಿಕಾರ ಡಾ. ಎಸ್.ಎಲ್. ಭೈರಪ್ಪನವರು ತಮ್ಮ 'ಪರ್ವ' (1979) ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಇದೇ ಯೋಚನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.

'ಪರ್ವ' ಮಹಾಭಾರತದ ಕಥೆಯನ್ನು ಸುಮ್ಮನೆ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ಪೂರ್ತಿ ಹೊಸ ಬಗೆಯ ಪುಸ್ತಕ. ಇದು ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ಒಂದು ಸಮಾಜದ ಕಥೆಯಾಗಿ, ಮನುಷ್ಯರ ಮನಸ್ಸಿನ ಆಳವಾದ ನೋವು-ನಲಿವಿನ ಕಥೆಯಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ದೇವರು, ಪವಾಡಗಳನ್ನು ಬದಿಗಿಟ್ಟು, ಕೇವಲ ನಮ್ಮಂತೆಯೇ ರಕ್ತ-ಮಾಂಸದ ಮನುಷ್ಯರ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ಆಸೆ, ಪ್ರೀತಿ, ಜಾತಿಯ ಸಮಸ್ಯೆ, ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಮತ್ತು ಅವರ ತಪ್ಪುಗಳಿಂದ ಆಗುವ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಕಾದಂಬರಿ ಮಾತಾಡುತ್ತದೆ.

ನಮ್ಮಂತೆಯೇ ಮನುಷ್ಯರ ಕಥೆ

'ಪರ್ವ'ದ ದೊಡ್ಡ ಗೆಲುವೇ ಅದು ನಿಜ ಜೀವನಕ್ಕೆ ತುಂಬಾ ಹತ್ತಿರ ಇರುವುದು. ಭೈರಪ್ಪನವರು ಆ ಕಾಲದ ಸಮಾಜ ಹೇಗಿತ್ತು ಎಂದು ಆಳವಾಗಿ ಯೋಚಿಸಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ:

• ಕರ್ಣನ ಕವಚ ಕುಂಡಲಗಳು: ಕರ್ಣನಿಗೆ ಹುಟ್ಟಿನಿಂದಲೇ ಕವಚ-ಕುಂಡಲ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅದು ಬರೀ ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ದಿ. ಅವನು ಮಗುವಾಗಿದ್ದಾಗ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಾಗ, ಅವನ ಜೊತೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಒಡವೆಗಳಿದ್ದವು. ಅವನನ್ನು ಸಾಕಿದ ತಾಯಿ ರಾಧೆ ಆ ಒಡವೆಗಳನ್ನು ಮಾರಿ ಅವನನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದಳು. ಇದೇ ಕಥೆ ದೊಡ್ಡದಾಯಿತು.

• ಪಾಂಡವರ ಹುಟ್ಟು: ಪಾಂಡವರು ದೇವರುಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲ. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ 'ನಿಯೋಗ' ಎಂಬ ಒಂದು ಪದ್ಧತಿ ಇತ್ತು. ಗಂಡನಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಾಗದಿದ್ದರೆ, ಹೆಂಡತಿ ಬೇರೆ ಗಂಡಸಿನ ಮೂಲಕ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದಿತ್ತು. ಪಾಂಡವರ ತಾಯಂದಿರು ಈ ಪದ್ಧತಿಯಂತೆ ಬೇರೆ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಮನುಷ್ಯರಿಂದ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಪಡೆದರು.

• ಕೃಷ್ಣ ದೇವರಲ್ಲ: ಈ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣ ದೇವರಲ್ಲ. ಅವನು ಒಬ್ಬ ಬುದ್ಧಿವಂತ ರಾಜಕಾರಣಿ, ದೊಡ್ಡ ತಂತ್ರಗಾರ, ಯಾದವರ ನಾಯಕ. ಅವನು ಜಾಣ, ಆದರೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕಠಿಣ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತಗೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಅವನು ಕೊಡುವ ಸಲಹೆಗಳು ದೇವರ ಮಾತಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ರಾಜಕೀಯದ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ. ಅವನು ಇದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ತನ್ನ ಜನರನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಶಕ್ತಿ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.

ಭೈರಪ್ಪನವರು ಈ ರೀತಿ ಬರೆದಿರುವುದರಿಂದ, ನಾವು ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ಒಂದು ಹೊಸ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ನಮ್ಮ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾದ ಕಥೆಯಾಗಿ ನೋಡುತ್ತೇವೆ.

ನಮ್ಮಂತೆಯೇ ತಪ್ಪು ಮಾಡುವ ಪಾತ್ರಗಳು

ದೇವರ ಸಹಾಯ ಇಲ್ಲದ ಮೇಲೆ, 'ಪರ್ವ'ದ ಪಾತ್ರಗಳು ನಮ್ಮಂತೆಯೇ ಆಗಿಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಅವರಲ್ಲೂ ಒಳ್ಳೆಯದು-ಕೆಟ್ಟದು ಎರಡೂ ಇದೆ.

• ಕುಂತಿ: ಕುಂತಿ ಇಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ತಾಯಿಯಲ್ಲ. ಅವಳ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಳೆಯ ನೋವುಗಳಿವೆ. ಕರ್ಣನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬಂದಿದ್ದು ಅವಳಿಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಕಾಡುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ಗಂಡನಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಾಗದಿದ್ದಾಗ 'ನಿಯೋಗ'ಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿದ್ದು, ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳು ರಾಜರಾಗಬೇಕು ಎಂಬ ಆಸೆ - ಇವೆಲ್ಲವೂ ಅವಳ ರಾಜಕೀಯ ಬುದ್ಧಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

• ದ್ರೌಪದಿ: ದ್ರೌಪದಿ ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಅಳುತ್ತಾ ಕೂರುವ ಹೆಣ್ಣಲ್ಲ. ಅವಳು ತುಂಬಾ ಬುದ್ಧಿವಂತೆ, ಸ್ವಾಭಿಮಾನಿ. ಐದು ಜನರನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದು ದೇವರ ಆಣೆಯಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಪ್ಪಂದ. ಅದರಿಂದ ಆಗುವ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು, ನೋವನ್ನು ಅವಳು ಧೈರ್ಯದಿಂದ ಎದುರಿಸುತ್ತಾಳೆ.

• ಭೀಮ: [ಮಹಾಭಾರತದ ಭೀಮನ ಒಂದು ನಾಟಕೀಯ ಚಿತ್ರಣ] ಭೀಮ ಎಂದರೆ ನಮಗೆ ಗದೆ ಹಿಡಿದ ಬಲಶಾಲಿ ಮಾತ್ರ ನೆನಪಾಗುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಭೀಮ ತುಂಬಾ ಮುಖ್ಯ. ಅವನು ನೇರ ಮಾತಾಡುವ, ಮಣ್ಣಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಮನುಷ್ಯ. ಅವನಿಗೆ ಬೇರೆಯವರ ಹಾಗೆ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಮಾತು, ರಾಜಕೀಯ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅವನ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವನದ ನಿಜವಾದ ಸತ್ಯ ಅಡಗಿರುತ್ತದೆ.

• ಕರ್ಣ: ಕರ್ಣನ ಕಷ್ಟಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಅವನಿಗೆ ದೇವರಿಂದ ಶಾಪ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಸಮಾಜ ಅವನನ್ನು 'ಕೀಳು ಜಾತಿ' ಎಂದು ನೋಡಿದ್ದರಿಂದ ಮತ್ತು ಅವನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಕೆಲವು ನಿರ್ಧಾರಗಳಿಂದ ಅವನಿಗೆ ಕಷ್ಟ ಬರುತ್ತದೆ. ಅವನು ತನ್ನದೇ ಗುರುತಿಗಾಗಿ (identity) ಹುಡುಕಾಡುತ್ತಾನೆ.

• ಯುಧಿಷ್ಠಿರ (ಧರ್ಮರಾಯ): ಅವನು ಕೇವಲ 'ಧರ್ಮರಾಜ' ಅಲ್ಲ. ಅವನು ತನ್ನ 'ಧರ್ಮ' ಮತ್ತು 'ಸತ್ಯ'ದ ಕಲ್ಪನೆಗಳಿಗೆ ಕಟ್ಟುಬಿದ್ದ ಮನುಷ್ಯ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ, ಅವನ ಈ ಹಠಮಾರಿತನವೇ ದೊಡ್ಡ ಅನಾಹುತಕ್ಕೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಜೂಜಾಟ) ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಅವನ 'ಧರ್ಮ'ವು ದೈವಿಕವಲ್ಲ, ಅದು ಅವನದೇ ಆದ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತಪ್ಪಾಗುವಂತಹ, ನೈತಿಕ ನಿಲುವು.

• ಗಾಂಧಾರಿ: ಅವಳು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬಟ್ಟೆ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಕೇವಲ ಪತಿಭಕ್ತಿಯಿಂದಲ್ಲ. ಅದು ಅವಳ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರತಿಭಟನೆ. ತನ್ನ ಗಂಡನಿಗೆ ಆದ ಅನ್ಯಾಯ, ಮತ್ತು ಅವನ ಕುರುಡುತನದ ನೋವನ್ನು ತಾನೂ ಅನುಭವಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಅವಳ ನಿರ್ಧಾರ, ಅವಳ ಬಲವಾದ, ಆದರೆ ದುರಂತಮಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಕಥೆ ಹೇಳುವ ರೀತಿ: ಪಾತ್ರಗಳ ಮನಸ್ಸಿನೊಳಗೆ ಇಣುಕುನೋಟ

ಭೈರಪ್ಪನವರು ಈ ಕಥೆಯನ್ನು ಒಂದೇ ಸಮನೆ ಹೇಳಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಯುದ್ಧ ಶುರುವಾಗುವ ಮೊದಲು, ಕುಂತಿ, ದ್ರೌಪದಿ, ಭೀಮ, ಗಾಂಧಾರಿ - ಹೀಗೆ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರಗಳು ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ನೆನಪು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. 'ನಾವು ಯಾಕೆ ಈ ಯುದ್ಧದ ಹತ್ತಿರ ಬಂದು ನಿಂತೆವು?' ಎಂದು ಅವರೇ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಲೇಖಕರು ಇದನ್ನು ಮಾಡಲು ಕೆಲವು ಅದ್ಭುತ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಪಾತ್ರಗಳ 'ಒಳಮಾತುಗಳನ್ನು' (internal monologues) ನಮಗೆ ಕೇಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಘಟನೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡಾಗ, ಆ ಪಾತ್ರದ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆಗ ಏನು ಯೋಚನೆಗಳು ಓಡುತ್ತಿದ್ದವು ಎಂಬುದನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಭೀಮನು ತಾನು ಅನುಭವಿಸಿದ ಹಸಿವು, ರುಚಿ ಮತ್ತು ವಾಸನೆಗಳನ್ನು (sensory details) ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಆ ನೆನಪುಗಳಿಗೆ ಜೀವ ತುಂಬುತ್ತದೆ. ಕುಂತಿ ತನ್ನ ಭಯ ಮತ್ತು ಅವಮಾನವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಒಂದು ಘಟನೆಯನ್ನು ಒಬ್ಬ ಪಾತ್ರ ಹೇಳಿದಾಗ ಅದು ಒಂದು ರೀತಿ ಇದ್ದರೆ, ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಪಾತ್ರ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಗಾಂಧಾರಿ) ಹೇಳಿದಾಗ ಅದು ಬೇರೆಯೇ ರೀತಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು 'ಸತ್ಯ' ಎನ್ನುವುದು ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರಿಗೆ ಒಂದೊಂದು ರೀತಿ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ರೀತಿ ಕಥೆ ಹೇಳುವುದರಿಂದ, ನಮಗೆ ಬರೀ ಘಟನೆಗಳು ಗೊತ್ತಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಆ ಪಾತ್ರಗಳ ಮನಸ್ಸಿನ ಒಳಗೆ ಏನಿದೆ, ಅವರು ಯಾಕೆ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದರು, ಅವರಿಗೆ ಯಾವ ಮಾತಿನ ಬಗ್ಗೆ ಬೇಸರವಿದೆ - ಎಲ್ಲವೂ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಇದು ಇತಿಹಾಸದ ಪುಸ್ತಕದ ಹಾಗಲ್ಲ, ನಿಜವಾದ ಮನುಷ್ಯರ ಗೊಂದಲದ ನೆನಪುಗಳ ಹಾಗೆ ಇದೆ.

'ಪರ್ವ' ಯಾವಾಗಲೂ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕಾದಂಬರಿ

ಈ ಪುಸ್ತಕ ಬಂದು ೪೦ ವರ್ಷ ಕಳೆದರೂ, ಇದರ ಬೆಲೆ ಕಡಿಮೆ ಆಗಿಲ್ಲ. ಇದು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಅನುವಾದ ಆಗಿದೆ.

ಈ ಪುಸ್ತಕ ನಮಗೆ ಯಾಕೆ ಇಷ್ಟು ಇಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ? ಏಕೆಂದರೆ, ಭೈರಪ್ಪನವರು ಮಹಾಭಾರತದ ನಿಜವಾದ ಶಕ್ತಿ ಇರುವುದು ದೇವರುಗಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲ, ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಎಂದು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅಧಿಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಜಗಳ, ಅನ್ಯಾಯದ ನೋವು, ನಾವು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ನಿರ್ಧಾರಗಳು, ಯುದ್ಧದಿಂದ ಆಗುವ ನಾಶ - ಇವೆಲ್ಲವೂ ಯಾವ ಕಾಲಕ್ಕೂ ಬದಲಾಗದ ಸತ್ಯಗಳು.

'ಪರ್ವ' ಓದಿದ ಮೇಲೆ ನಮ್ಮ ಯೋಚನೆಗಳೇ ಬದಲಾಗಬಹುದು. ಇದು ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ಚಿಕ್ಕದು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಅದನ್ನು ಇನ್ನೂ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ನಮ್ಮ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಗೆ, ಮಹಾಭಾರತದ ಪಾತ್ರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ಆಳವಾದ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.

ಈ ಪುಸ್ತಕ ನಮಗೆ ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ: ಮಹಾಭಾರತ ಅಂದರೆ ದೇವರ ಕಥೆಯಲ್ಲ, ಅದು ನಮ್ಮ ಹಾಗೆಯೇ ತಪ್ಪು-ಸರಿ ಮಾಡುತ್ತಾ ಬದುಕಿದ, ದೊಡ್ಡವರಾಗಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ ಮನುಷ್ಯರ ಕಥೆ.

ಇದು ಅವರ ಕಥೆಯಲ್ಲ. ಇದು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಕಥೆ.